Erkek veya kadın, her müminde bulunması gereken altı haslet (huy, özellik) hususunda Ruhu’l Beyan tefsirinde şöyle yazmaktadır:
1. Âhiret konusunda kendisine rehberlik edecek bir ilim. Bu ilim Kur’ân ve hadis ilmidir. “Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu ?“ (Zümer suresi, ayet 39)
2. Allah’a itaat konusunda kendisine yardımcı olacak ve O’na karşı gelmekten koruyacak bir arkadaş …
Sâdıkları arayıp bulmak ve onlarla beraber olmak Kur’ân emridir: “Sâdıklarla beraber olunuz” (Tevbe , 119). Sâdıkların bazı vasıfları Bakara suresi 177. inci ayetinde beyan buyurulmaktadır. Onlar özü-sözü doğru, itikadı düzgün, ibadetlerine bağlı, kötülüklerden arınmış ve (sabır, cömertlik, ahde vefa, v.b gibi) yüksek ahlâki meziyetlere sahip olan kimselerdir. Sâdıkların pîrî Ebu Bekr es-Sıddık radıyallahu anh hz.leridir.
İsâ aleyhisselam’a “Ey Rûhullah, kiminle oturup kalkalım?“ diye sorulduğu zaman: “Konuşması ilminizi arttıran, kendisini görmeniz size Allah’ı hatırlatan, ameli sizi âhirete rağbet ettiren kimse ile“ şeklinde cevap verdiği tefsirde yazılmıştır. (R: Beyan, 13/139)
Hadis-i şerifte ise şöyle buyurulmuştur: “Müslüman kardeşinde şu üç hasleti görürsen, onun fikirlerinden istifade edebileceğini ümit et: Haya, emanet ve doğruluk. Bunları görmüyorsan yanaşma“ (Ramuz, 613)
3. Düşmanını tanıyıp ondan sakınmak.
En büyük düşmanlarımız nefs ve şeytandır: “ Nefsinin arzularına uyma, (sonra) seni Allah yolundan saptırır“ (Sâd suresi, ayet 26)
4. Allah’ın âyetleri ile, gece ve gündüzün değişip durması üzerinde düşünüp ibret almak.. Üzerinde dağları, denizleri, v.b ile bu kocaman dünyayı yörüngesinden bir santim bile sapmadan, binlerce yıldan beri ufak bir misket misali uzayda döndürüp duran kimdir?
“Onlar ki, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah’ı anarlar , göklerin ve yerin yaratılışı hakkında tefekkür ederler (ve şöyle derler:) Rabbimiz, Sen bunu boşuna yaratmadın ..” (Âl-i İmran, suresi ayet 191) .
Hadis-i şerif: “Bir saat tefekkür, bazen bir sene nafile (fazladan yapılan) ibadetten daha hayırlıdır”. Günümüz insanı tefekkür fıkarasıdır.
5. Kıyâmet günü kendisine hasım olmasınlar diye mahlûkata adaletli ve insaflı davranmak .. O gün kimsenin hakkı kimsede kalmayacak, hatta boynuzlu koyunun boynuzsuzdan olan hakkı bile alınacaktır : “ Kim zerre kadar bir hayır yapmışsa onu görür, kim de zerre kadar bir şer işlemişse onu görecektir” (Zilzal suresi, ayetler 7-8)
6. Kıyâmet günü rüsvây olmamak için ölüm gelip çatmadan önce hem ölüme hem de Rabb’ine kavuşmaya hazırlıklı olmak … Nasıl ki bir yolculuğa çıkmadan önce hazırlıklarımızı tamamlıyorsak, âhiret âlemine göçmeden önce de hazırlanmak lâzımdır. Hazırlık, öncelikle Allah’ın haram ettiği şeylerden sakınmak ve farz kıldığı ibadetleri yapmakla olur. Hadis-i şerifte belirtildiğine göre, âhirette ilk sorgu namazdan olacaktır.

(R. A; Kasım 2019)